Son Yılların En Popüler Çini Desen ve Motifleri!

Gelenek Türk sanatları içerisinde çok önemli bir yere sahip olan çini sanatı son yıllarda oldukça popüler bir hale gelmiştir. İşte çini sanatçıları için son yıllarda kullanılan en popüler çini desen ve motifleri!

İznik Millet İşi

İznik millet işi çini desen motifinde kullanılan sırlar genelde, iç yüzeyde firuze sıraltına siyah boyalı bezemedeki seramikler dışında şeffaf, renksiz, ince ve pürüzsüzdür. Dış yüzey ise genelde renksiz olduğu gibi, sarımsı yeşil, parlak ve kaygan sırlı da olabilmektedir. Kobalt mavi, “Milet işi” seramiklerin bezemesinde en fazla kullanılan renk olarak karşımıza çıkmaktadır. Tek renk boyalı “Milet işi” seramiklerde kobalt mavisi, yeşil ve siyahın kullanıldığı görülmekte, iki renkli boyamanın yapıldığı seramiklerde ise kobalt mavisinin yeşil, firuze, manganez moru, siyah ve kırmızı renklerle birlikte kullanıldığı örneklere rastlanmaktadır. Selçuklu geleneğinin devamı olarak düşünülebilecek firuze sıraltına siyah boyalı “Milet işi” seramikler de oldukça boldur. “Milet işi” seramiklerde renk ile motif ve kompozisyon arasında sıkı bir ilişkinin varlığı ortaya çıkarılmıştır. Bitkisel süslemeler “Milet işi” seramiklerde çiçek, yaprak, rumi, palmet ve kıvrık dallardan oluşan motifler kullanılmıştır. Geometrik süslemelerin kullanıldığı seramiklerde ise rozet, altıgen, yıldız, meander ve dikey hatlı geometrik bezemelere yer verilmiştir. Erken tarihli uygulamalarda geometrik motiflerin daha fazla oluşu dikkat çekicidir. Ayrıca, gelişi güzel boyamalarla düzensiz işçiliğe sahip olan geç dönem örnekleri de vardır.32 Figürlü bezemelerin yer aldığı “Milet işi” seramik örneklerde ise balık ve kuş figürleri karşımıza çıkmaktadır.

İlginizi Çekebilir: Çini Sanatı: Kütahya Çinisi ile İznik Çinisi Farkı

Çintemani (Üç Benek)

Çintemani çini desen motifi 751 yılında Türklerin İslamiyet’i din olarak seçmesinden önce benimsedikleri inançları Şamanizimdi. Osmanlı öncesi dönemde Orta Asya da göçebe olarak yaşayan Türkler’den olan Uygurlar günümüze gelebilen etnografik eserleri miras olarak bırakmışlardır. Bu eserlerde Uygur sanatının figüratif motiflerini ve bunun yanısıra şamanizmin etkisiyle Üç benek (çintemani) motifini de görürüz. Uygurlar budanın üç gücünü simgeleyen Üç benek motifini saltanat simgesi olarak kullanmışlardır. Bu da bize üç-benek motifinin, bulut ve hatai motifleri gibi Orta Asya kaynaklı olduğunu gösterir. İnsan ve hayvan figürlerinin süslemelerde kullanılmasından vazgeçilmesi İslamiyetin etkisiyle son bulmuştur. Böylece bu motif Osmanlı dönemi süslemelerine de girmiş ancak taşıdığı anlam itibariyle şamanizmin etkisini yansıtan hali ile değil elbette. Öncelikle çintemani adı ile erkeklik, güç, kuvvet ve saltanatın sembolü olarak pars postu ile birlikte kullanılmıştır. Üç yuvarlak; pars postundaki beneklere, iki dalgalı çizgi ise; kaplan yada pars postuna benzetilmiştir. Padişah ve şehzade kaftanlarında sıkça kullanılması bu yüzdendir.

İlginizi Çekebilir: Millet İşi Deseni Hakkındaki Her Şey!

Rumi

Rumi çini desen motifi Türk süsleme sanatlarında kullanılan çeşitli motif türlerinden birisi olan rumiler, gerek kendi başlarına gerekse hatai gibi diğer motif türleriyle kademeli olarak uygulanıp sınırsız kompozisyon üretme olanağı sağladığından, özellikle Selçuklularda ve daha sonraki dönemlerde süslemeciliğin her dalında kullanılmışlardır. Rumi motiflerde “kapalı from”, “agraf, düğüm, kenet, ortabağ”, “tepelik”, “spiral nokta” gibi tanımlamalar kullanılır. Bu terimlerle tanımlanan motiflerin her birinin kompozisyonunda belirli görevleri vardır:

Kapalı formlar, zeminde değişik renkler uygulayabileceğimiz formlar meydana getirerek desenin zenginleşmesini sağlarlar.

Düğüm, kenet, ortabağ, agraf diye tanımladığımız motifler, dal ayrımlarında ve simetrik ekseninde bitişen sapların değme noktalarına yerleştirilir. Desende açıkta kalmış uzun saplara da yine düğümler uygulanır.

Tepelikler, kapalı formların üst ve altlarında yer aldığı gibi simetri ekseninde birleşen saplara da uygulanabilirler.

Spiral noktalar ise hem desendeki dengeyi temin etmekte, hem de kompozisyonu zenginleştirmekte sanatçının büyük yardımcılarıdır.

İlginizi Çekebilir: Evinizi Yenilemek İçin En İyi 7 Duvar Dekor Fikri!

Selçuklu

Genel olarak denilebilir ki; Anadolu’da Türk El Sanatlarından olan seramik ve çinicilik sanatı Selçukluların 1071’de Anadolu’ya girmesiyle başlar. Selçuklular, Anadolu’da ilk olarak mimaride çiniyi kullanmaya başladılar. Bu devirde camiler, mescitler, medrese ve türbeler ile birlikte sarayların da büyük ölçüde çinilerle, çini mozaik ve sırlı tuğlalarla süslendiği bilinmektedir. Selçuklular döneminde figüratif dekorlu süslemelere ise saray ve köşklerde sıklıkla rastlanmaktadır. Bu dönemde renklerin 4’e çıktığı da bilinmektedir. Vazgeçilmez renkler arasında lacivert, yeşil, mor ve firuze bulunmaktadır. Seramik ve çinilere uygulanan çini desen modelleri insan ve insan başı kabartmalar, bitkisel motifler, hayatağacı, kuşlar, çift başlı kartallar, geyikler, ördekler, tavşanlar, av köpekleri, leylekler, sfenksler, sirenler, ejder, tavus kuşu, grifon, ayı, tilki figürleri; yıldız veya kare çiniler, haçlar, altıgen ve sekizgen formlu çiniler yapılmıştır.

İlginizi Çekebilir: Çini Sanatı: İznik Çinisi Hakkındaki Her Şey!