Tüm İpuçlarıyla Çini Boyama Teknikleri ve Şekilleri

Çini sanatının tahrirleme işleminden sonra en önemli kısımlarından biri çini boyama teknikleri ve şekilleridir. Yaptığınız çini desenini canlandırmak isteyenler için çini boyama teknikleri ve şekilleri!

Çini Boyama Teknikleri

Çini sanatının ikinci aşaması boyamadır. Eski ustalar yaptıkları çini desenini samur ve kıl fırçalar ile boyarlardı. Her ustanın kendine has vuruş teknikleri vardır. Bu nedenle aynı renkle aynı deseni boyasalar bile elde edilen sonuç birbirinden farklı olacaktır. Çini boyalarında genellikle koyu (kobalt) ve aleni mavi, turkuaz mavisi, mercan kırmızısı, patlıcan moru ve değişik tonlarda yeşil renkler kullanılır. Çinilerin renklendirmesine, ilk önce zemini boyanacak alanların belirlenmesiyle başlanmaktadır. Motiflerin renklerine zeminin rengine uygun şekilde zemin rengi belirlendikten sonra karar verilmesi gerekmektedir. Çini desenlerinin renklendirilmesinde belli çini boyama teknikleri ve kurallara bağlı kalındığını söyleyebiliriz. Çini boyama teknikleri düz boyama (serbest), dımdık boyama (darbeli) ve havalı boyama olarak ayrılabilir.

Düz Boyama (Serbest Stil)

Tahrirlenmiş olan desenlerde, belirlenen motifler ya da zeminler üstünde boyaların, özellik ve kullanım şekillerine müsait olarak eşit kalınlıkta, dalgasız olarak boyanmasına düz boyama (serbest boyama) ismi verilir. Desende düz boyama yapılacak olan kısım ya da motif belirlenir. Boyanın rengine karar verilir. Kıvamında hazırlanmış olan boya, devamlı karıştırılarak boya fırçasına alınır. Boya oksit, sır ve balçık bileşiminden hazırlanmaktadır. Boya zamanla dibe çöktüğünden her alınışta dipten karıştırılarak alınmalıdır. Fırçaya alınan boya, tahrirlenmiş motif sınırları arasında bisküvi yüzeye aktarılmalı ve motiflerin tahrir sınırlarının aşılmaması gerekir. Yoksa öteki bir motifin sınırlarına girilmiş olunur ve desen bütünlüğü bozulur. Boyanın özelliği ve kullanım şekline bağlı olarak boyamanın devam ettirilmesi gerekir. Örneğin turkuaz boyanın ince ve dümdüz bir bütün olacak şekilde sürülmesi gerekir. Oysaki kırmızı boya kalın şekilde sürülmelidir. Özellikleri ve kullanım şekillerine nazaran boyama yapılmalıdır. Yoksa pişirme sonrası dalgalanma gibi istenmeyen görüntülerle karşılaşılabilir.

Darbeli Boyama (Dımdık Boyama)

Tahrirlenmiş olan desenlerde, belirlenen zeminler üstünde boyamanın, nokta nokta darbeli olarak yapılmasına dımdık boyama (darbeli boyama) ismi verilir. Motifler üstünde de darbeli boyama yapılabilir. Boyama fırçasının ucu ile boya zeminler üstünde darbeli vurularak doldurulur. Sabır ve duyarlılık gerektiren boyama tekniğidir. Düz boyamanın riskini taşımamakla beraber zemin üstündeki renkte ton farklarının olmaması gerekir.

Havalı Boyama

Son çini boyama teknikleri örneği havalı boyamadır. İki rengin yana yana yoğun kullanıldığı kısımlarda, birbirinden baskın çıkmasını önlemek amacıyla, çini desenleri içinde beyaz aralıklar bırakılmasına havalı boyama denir. Bu uygulamaya kırmızı renkte oldukça sık rastlarız. Ayrıca kırmızı renk örtücü özelliğe sahiptir ve üzerini kapladığı her rengi kapatabilir. Bu nedenle havalı boyama kırmızı renkte, tahriri ve öteki renkleri kaybetmemek için de uygulanmaktadır. Yine algılamayı kolaylaştırmak ve motiflerin bütünlüğünü kolaylaştırmak amacıyla beyaz zeminde yer edinen motiflerin dış sınırlarında beyaz alan bırakmamaya itina gösterilmiştir.

Çini desenlerinde renklerin motifi boğmasını önlemek amacıyla meydana getirilen boşluk bırakma işleminden tamamen farklı, bir başka uygulamayla da karşılaşmaktayız. Bu işleme tezhip sanatında çift tahrir (çift kontur) çekmek denir. Kırmızı, uygulanırken dikkat ve itina gösterilmesi ihtiyaç duyulan bir renktir. Örneğin kırmızı, zıt rengi yeşil ile bir araya vardığında boyananın alanda algılaması güçleşir. Çinilerde bu durumu engellemek için kırmızı renk, havalı boyanmıştır. Motif boyanırken öteki motiflerle içinde ince bir boşluk bırakılmıştır. Bu da çini desenlerinde kompozisyonun tümünün yanında bir önem taşıyan motiflerin, birbirine kaynaşmasını önleyerek algılamayı kolaylaştırmaktadır. Havalı boyama tekniği, kırmızının yanında kobalt mavisi ve yeşil renkle boyamanın yapıldığı motiflerde de uygulanabilir.

İlginizi Çekebilir: Çinicilik Nedir? Çinicilik Teknikleri Hakkında Her Şey

Çini Boyama Şekilleri

Sır altı tekniği ile meydana getirilen çinilerde deseni gösterecek olan tahrir ve çini boyama teknikleri şekilleridir. Boyaların hazırlanmasında, kullanımında, uygulama tekniği ve yöntemlerinde yapılacak olan hatalar, pişirim hemen sonra geriye dönüşü olmayacak halde ortaya çıkar. Boyama tekniklerine uygun olarak meydana getirilen dekorlamalar etkileyici görüntüleriyle parlayacaktır. Motif boyama ve zemin boyama olarak ayırdığımız boyama şekillerinin, çini boyama teknikleri ile beraber harmanlanarak kullanılması gerekir. Desenin özelliğine müsait olacak çini boyama teknikleri ve şekline karar verdikten sonrasında dekorlama işlemlerine geçilmelidir.

Motif Boyama

Tahriri yapılma olan desenlerde, motiflerin serbest, darbeli ya da havalı olarak boyanması işlemine motif boyama denir. Kontur çizgileri çizilmiş olan motifler boyanırken bu sınırların dışına çıkılmamalıdır. Beyaz alan üstünde yer edinen herhangi bir motifin boyanmasında, motifin tümüyle algılanabilmesi için dış sınırların ne olursa olsun boyalı bulunmasına dikkat edilmesi gerekir.

Zemin Boyama

Tahriri yapılma olan desenlerde, desen haricindeki alanların, düz yada darbeli olarak boyanmasına zemin boyama denir. Tabak, karo fayans ve dik formlara nazaran hazırlanan bütün desenlerde uygulanabilir. Özellikle rumi motifleri ile hazırlanan desenlerde, zemin boyama kendini gösterir.  Zemini boyanacak alanlar ve zemin renkleri tespit edildikten sonrasında zemini beyaz duracak alanlardaki motiflerin boyanmasında da tercih edilen renk ve standartlaşmış birtakım uygulamalardan laf etmek mümkündür. Zemini boyalı desenlerde ise motifler, beyaz zeminli örneklerden değişik bir yolla renklendirilir. Zemini koyu olan desende motifin algılanabilmesi için, motiflerin dışa yakın bölümlerinde daha oldukça beyaz alan bırakılmıştır. İçe doğru ise renkler yerleştirilir. Zeminde kullanılan renk, motiflerde sadece minik alanlarda kullanılır. Aksi takdirde motifler delinmiş bir anlatım verebilir.

İlginizi Çekebilir: Son Yılların En Popüler Çini Desen ve Motifleri!